Książka została przygotowana specjalnie z myślą o pracownikach sektora publicznego, w tym przede wszystkim urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich, a także – urzędów wojewódzkich i regionalnych izb obrachunkowych, którzy zajmują się na co dzień obsługą organów jednostek samorządu terytorialnego i organów nadzoru nad ich działalnością.
Z początkiem nowej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wchodzi w życie znaczący pakiet zmian w ustawach samorządowych (ustawie o samorządzie gminnym, ustawie o samorządzie powiatowym oraz ustawie o samorządzie województwa), wprowadzony ustawą z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Nowelizacja obejmuje rozwiązania dotyczące działalności organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Zmiany te są dość rozległe, a ich wdrożenie będzie wymagało nie tylko odstąpienia od licznych utrwalonych praktyk i dotychczasowych regulacji statutowych, ale także podejmowania szeregu nowych uchwał i nowelizowania statutów jednostek samorządu terytorialnego.
Nowelizacja ta oznacza więc wielką zmianę dla wszystkich osób, które w codziennej pracy stosują przepisy ustaw samorządowych. Regulacje te stanowią tym większe wyzwanie dla organów jednostek samorządu terytorialnego, że wszystkie wchodzą w życie łącznie, z początkiem nowej kadencji tych podmiotów. Ten stan rzeczy rodzi potrzebę pogłębionego omówienia nowych rozwiązań i przygotowania wzorów dokumentów, w tym w szczególności uchwał, które mogłyby zostać wykorzystane przez samorządowców przy wdrażaniu nowelizacji.
W książce Autor szczegółowo komentuje wprowadzone do ustaw samorządowych nowe instytucje takie jak:
- obywatelska inicjatywa uchwałodawcza,
- budżet obywatelski,
- raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego,
- indywidualne uprawnienia kontrolne radnego,
- komisja skarg, wniosków i petycji.
W książce w pogłębiony sposób omówiono także nowe regulacje dotyczące obsługi organu stanowiącego i jej organizacji, głosowania, transmisji i utrwalania obrad rad i sejmików oraz klubów radnych i ich uprawnień.
W książce – oprócz szczegółowej wykładni nowych przepisów ustaw samorządowych – zamieszczono liczne wzory uchwał i przepisów, które muszą być wprowadzone do statutów jednostek samorządu terytorialnego. Posłużenie się wzorami zawartymi w książce ułatwi wdrożenie nowych przepisów.
Najważniejsze zmiany wprowadzone ustawą to:
- wprowadzenie budżetu obywatelskiego jako szczególnej, obowiązkowej we wszystkich miastach na prawach powiatu, formy konsultacji społecznych, poprzedzających skierowanie przez organ wykonawczy projektu uchwały budżetowej do organu stanowiącego;
- wprowadzenie raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego jako obowiązkowego w każdej jednostce samorządu terytorialnego dokumentu, w którym raz do roku organ wykonawczy będzie przedstawiał sprawozdanie ze swojej działalności, które następnie będzie poddawane ocenie w głosowaniu (wotum zaufania);
- wprowadzenie w każdej jednostce samorządu terytorialnego obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej jako trybu zgłaszania przez grupy mieszkańców projektów uchwał rady (sejmiku);
- wprowadzenie indywidualnych uprawnień kontrolnych przysługujących radnym takich, jak prawo do składania interpelacji i zapytań czy prawo dostępu do dokumentów i wstępu do pomieszczeń, wraz ze szczegółową regulacją sposobu wykonywania tych praw;
- wprowadzenie obowiązku powoływania w każdej radzie (sejmiku) komisji skarg, wniosków i petycji wraz z określeniem zasad jej działania i kształtowania obsady personalnej;
- wprowadzenie obowiązku głosowania w radzie (sejmiku) za pomocą urządzeń, prowadzenia transmisji obrad organu stanowiącego oraz utrwalania dźwięku i obrazu z ich przebiegu;
- wprowadzenia szeregu regulacji dotyczących klubów radnych, ich pozycji i przysługujących im uprawnień.
W książce odpowiadamy na pytania, które mogą sprawiać najwięcej problemów w procesie stosowania nowych przepisów ustaw samorządowych, np.:
- W jaki sposób przygotować prawidłowo uchwałę o zasadach i trybie przeprowadzenia budżetu obywatelskiego?
- W jaki sposób przygotować, zorganizować i przeprowadzić budżet obywatelski?
- Jakie kompetencje ma organ stanowiący, a jakie organ wykonawczy w budżecie obywatelskim?
- W jaki sposób organizować głosowania w radzie (sejmiku) zgodnie z nowymi przepisami?
- Jakie są konsekwencje przeprowadzenia głosowania z naruszeniem nowych przepisów?
- W jaki sposób należy udostępniać wyniki głosowań?
- Jakie są zadania i kompetencje komisji skarg, wniosków i petycji?
- W jaki sposób prawidłowo ustalić skład komisji skarg, wniosków i petycji?
- Jak powinny zostać uregulowane zasady i tryb działania komisji skarg, wniosków i petycji?
- Jakie uprawnienia ma klub radnych?
- Jakie uprawnienia kontrolne ma radny?
- W jaki sposób radny może wykonywać prawo do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń oraz wglądu w działalność urzędu (starostwa)?
- W jaki sposób uregulowane jest prawo do składania interpelacji i zapytań?
- Co powinno znaleźć się w raporcie o stanie jednostki samorządu terytorialnego?
- W jakim terminie powinien być przedstawiony radzie (sejmikowi) raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego?
- Jakie są konsekwencje nieudzielenia organowi wykonawczemu wotum zaufania?
- Kto może wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą?
- Jak należy prawidłowo uregulować zasady postępowania z obywatelskimi inicjatywami uchwałodawczymi?
