Prawo rolne. Czynności notarialne. Klauzule w aktach notarialnych. Wzory aktów notarialnych

Autorzy

Przedmowa

Wykaz skrótów

Literatura

Część I. Komentarz praktyczny z orzecznictwem

Rozdział 1. Reforma rolna

• 1. Uwagi wstępne
• 2. Pojęcie reformy rolnej
• 3. Okres międzywojenny
• 4. Okres II wojny światowej
• 5. Okres PRL
• 5.1. Uwagi wprowadzające
• 5.2. Skala reformy rolnej z 1944 r.
• 5.3. Wejście w życie dekretu PKWN
• 5.4. Zakres przedmiotowy reformy rolnej
• 5.5. Normy obszarowe
• 5.6. Ziemie Odzyskane
• 5.7. Mienie ruchome
• 5.8. Pojęcie „nieruchomości ziemskiej"
• 5.9. Pojęcie użytków rolnych
• 5.10. Związek funkcjonalny z nieruchomością ziemską
• 5.11. Zespoły dworsko-parkowe
• 5.12. Nieruchomości przydatne do realizacji celów dekretu
• 5.13. Skala powojennej reformy rolnej
• 5.14. Rzeczywisty cel reformy rolnej
• 5.15. Nacjonalizacja ex lege
• 5.16. Charakter prawny nabycia nieruchomości na podstawie reformy rolnej
• 5.17. Ujawnienie nabycia nieruchomości ziemskiej przez Skarb Państwa w księdze wieczystej
• 5.18. Droga sądowa stwierdzenia niepodpadania nieruchomości pod działanie dekretu
• 5.19. Nabycie do majątku wspólnego
• 5.20. Ograniczenia nałożone na nabywców nieruchomości nabytych w wyniku parcelacji
• 6. „Reprywatyzacja" nieruchomości ziemskich po 1989 r.
• 6.1. Pojęcie „reprywatyzacji"
• 6.2. Tryb orzekania o niepodpadaniu nieruchomości pod działanie dekretu PKWN
• 6.3. Powierzchnia nieruchomości ziemskiej
• 6.4. Wojewódzkie urzędy ziemskie jako organy I instancji
• 6.5. WykDPKWNR
• 6.6. Rozstrzyganie kwestii prejudycjalnych przez sąd cywilny
• 6.7. „Reprywatyzacja" nieruchomości ziemskich – skutki
• 7. Podsumowanie
• 8. Przegląd orzecznictwa

Rozdział 2. Obrót nieruchomościami

• 1. Podstawowe pojęcia prawa rolnego – nieruchomość rolna i gospodarstwo rolne
• 1.1. Zagadnienia wprowadzające
• 1.2. Nieruchomość rolna
• 1.2.1. Nieruchomość rolna w KC
• 1.2.2. Nieruchomość rolna w UstRolU
• 1.3. Gospodarstwo rolne
• 1.3.1. Gospodarstwo rolne w KC
• 1.3.2. Gospodarstwo rolne w UstRolU
• 1.4. Podsumowanie
• 1.5. Przegląd orzecznictwa
• 1.5.1. Nieruchomość rolna
• 1.5.2. Gospodarstwo rolne
• 2. Umowa o dożywocie w praktyce notarialnej
• 2.1. Prawna charakterystyka umowy o dożywocie
• 2.1.1. Pojęcie i funkcje umowy o dożywocie
• 2.1.2. Charakter prawny i forma umowy o dożywocie
• 2.1.3. Przedmiot umowy
• 2.1.4. Strony umowy
• 2.1.5. Treść umowy o dożywocie (świadczenia stron)
• 2.2. Umowa o dożywocie a inne podobne umowy
• 2.3. Prawo dożywocia
• 2.3.1. Przedmiot i charakter prawny prawa dożywocia
• 2.3.2. Zakres podmiotowy i treść prawa dożywocia
• 2.3.3. Zamiana prawa dożywocia na dożywotnią rentę
• 2.3.4. Przedawnienie roszczeń
• 2.4. Rozwiązanie umowy o dożywocie
• 2.5. Ochrona wierzyciela alimentacyjnego
• 3. Dzierżawa w praktyce notarialnej (gruntów rolnych prywatnych, od samorządu terytorialnego, działek z rodzinnego ogrodu działkowego)
• 3.1. Definicja i charakter prawny dzierżawy
• 3.2. Podział dzierżawy i regulacje prawne
• 3.3. Dzierżawa gruntów rolnych jako popularna prawna forma tworzenia i powiększania gospodarstw rolnych
• 3.4. Dzierżawca jako rolnik indywidualny prowadzący gospodarstwo rodzinne
• 3.5. Bezczynszowe użytkowanie a dzierżawa
• 3.6. Przedmiot umowy dzierżawy
• 3.7. Gospodarstwo rolne jako przedmiot umowy dzierżawy
• 3.8. Strony umowy dzierżawy gruntów rolnych
• 3.9. Jednostka samorządu terytorialnego jako wydzierżawiający
• 3.10. Zawarcie umowy dzierżawy gruntów rolnych
• 3.11. Zgoda KOWR na zawarcie umowy dzierżawy prywatnych gruntów rolnych
• 3.12. Forma umowy dzierżawy gruntów rolnych
• 3.13. Czas trwania umowy dzierżawy
• 3.14. Postanowienia w umowie dotyczące przedłużenia dzierżawy
• 3.15. Czynsz w umowie dzierżawy gruntów rolnych
• 3.16. Podwyższenie czynszu dzierżawnego
• 3.17. Obowiązki stron umowy dzierżawy
• 3.18. Naprawy i ulepszenia przedmiotu dzierżawy
• 3.19. Prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane przez dzierżawcę
• 3.20. Zakończenie umowy dzierżawy gruntów rolnych
• 3.21. Prawo pierwokupu przysługujące dzierżawcy
• 3.22. Umowne prawo pierwokupu
• 3.23. Przeniesienie własności nieruchomości będącej w dzierżawie na osobę trzecią
• 3.24. Podatek rolny a dzierżawa
• 3.25. Rozstrzyganie sporów
• 3.26. Umowa dzierżawy działkowej wchodzącej w skład rodzinnego ogrodu działkowego
• 3.27. Umowy dotyczące korzystania z gruntu rolnego na potrzeby energii odnawialnej
• 3.28. Umowy o korzystanie z gruntu na potrzebny związane z kopalinami
• 4. Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za rentę i emeryturę
• 4.1. Zagadnienia wprowadzające
• 4.2. Tryby i sposoby przekazania gospodarstwa rolnego
• 4.3. Treść „przekazania gospodarstwa rolnego" ujęta w akcie notarialnym a przeniesienie własności nieruchomości rolnych
• 4.4. Przekazanie gospodarstwa a ustroje majątkowe po stronie następcy
• 4.5. Konsekwencje dla praktyki notarialnej
• 5. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w praktyce notarialnej
• 5.1. Uwagi wprowadzające
• 5.2. Szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych w Polsce w latach 1963–2001
• 5.3. Dziedziczenie i dział spadku rolnego w świetle aktualnie obowiązujących regulacji UstRolU i KC
• 6. Prawo pierwokupu i wykupu w LasU
• 6.1. Podstawy i przesłanki nabywania nieruchomości w świetle LasU
• 6.1.1. Uwagi wstępne
• 6.1.2. Pojęcie lasu
• 6.1.3. Rola wpisów w ewidencji gruntów i budynków w ustaleniu, czy występuje las
• 6.1.4. Ograniczenia podziałów nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele rolne i leśne
• 6.1.5. Przesłanki nabywania nieruchomości w świetle LasU
• 6.2. Prawo pierwokupu oraz prawo wykupu przysługujące jednostkom organizacyjnym Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe
• 6.3. Wyłączenia prawa pierwokupu i prawa wykupu
• 6.4. Przegląd orzecznictwa
• 7. Przekazanie gospodarstwa rolnego, nieruchomości rolnej a wsparcie finansowe w ramach Wspólnej Polityki Rolnej – wybrane zagadnienia prawne istotne dla praktyki notarialnej
• 7.1. Uwagi ogólne
• 7.2. Informacje wprowadzające dotyczące finansowania rolnictwa
• 7.3. System wsparcia finansowego 2023–2027
• 7.4. System płatności bezpośrednich 2023–2027 – zasady przyznawania płatności, przeniesienie własności albo posiadania gospodarstwa rolnego, gruntu rolnego; kontrole beneficjentów przez ARiMR
• 7.5. Dzierżawa gruntów rolnych a płatności w ramach systemu płatności bezpośrednich
• 7.6. Płatności w ramach systemu płatności bezpośrednich, w tym ekoschematy, a przeniesienie własności nieruchomości rolnych
• 7.7. Przeniesienie własności nieruchomości rolnej albo oddanie w dzierżawę
• 7.8. Ekoschematy
• 7.9. Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne w latach 2023–2027
• 7.10. Umowy na realizację przedsięwzięć w ramach II Filara Wspólnej Polityki Rolnej
• 7.11. Przegląd orzecznictwa

Rozdział 3. Reżim obrotu nieruchomościami rolnymi w świetle UstRolU

• 1. O relacji między wyłączeniem z art. 11 pkt 2 WstrzSprzNierRolU a obowiązkami zbywcy wynikającymi z art. 2b UstRolU (studium przypadku)
• 1.1. Stan faktyczny sprawy
• 1.2. Analiza prawna sprawy
• 1.3. Konkluzje
• 2. Zastosowanie w praktyce notarialnej art. 11 pkt 2 WstrzSprzNierRolU w związku z wydaniem decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego
• 2.1. Zagadnienia wprowadzające (stan faktyczny sprawy)
• 2.2. Analiza zagadnienia – identyfikacja problemów prawnych wymagających analizy
• 2.3. Skutki dla praktyki notarialnej
• 2.4. Przegląd orzecznictwa
• 3. Problematyka kształtowania ustroju rolnego ze szczególnym uwzględnieniem decyzji Dyrektora Generalnego KOWR
• 3.1. Obrót nieruchomościami rolnymi w świetle UstRolU
• 3.2. Rolnik indywidualny
• 3.3. Oświadczenia i dowody składane przez nabywcę nieruchomości rolnej przy zawieraniu umowy
• 3.4. Zgoda na nabycie nieruchomości rolnej na podstawie art. 2a ust. 4 UstRolU
• 3.5. Zgoda na zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej na podstawie art. 2b ust. 3 UstRolU
• 3.6. Ostateczność decyzji
• 3.7. Termin ważności zgody
• 3.8. Wybrane skutki działania niezgodnego z przepisami ustawy
• 4. Prawo pierwokupu i prawo nabycia nieruchomości rolnych z UstRolU
• 4.1. Ogólna charakterystyka prawa pierwokupu i prawa nabycia
• 4.2. Prawo pierwokupu dzierżawcy
• 4.3. Sprzedaż
• 4.4. Nieruchomość rolna
• 4.5. Umowa dzierżawy
• 4.6. Obowiązek zawiadomienia
• 4.7. Prawo pierwokupu KOWR
• 4.8. Nieruchomość tylko częściowo rolna
• 4.9. Procedura sprzedaży nieruchomości rolnej objętej prawem pierwokupu
• 4.10. Zmiana, rozwiązanie, odstąpienie od warunkowej umowy sprzedaży
• 4.11. Zbieg pierwokupów
• 4.12. Wyłączenia prawa pierwokupu
• 4.13. Prawo nabycia
• 5. Spółki kapitałowe w UstRolU
• 5.1. Wstęp
• 5.2. Nabywanie nieruchomości rolnych przez spółki kapitałowe
• 5.2.1. Uwagi ogólne
• 5.2.2. Prawo pierwokupu a nabywanie nieruchomości przez spółki kapitałowe
• 5.2.3. Nabywanie nieruchomości przez spółki kapitałowe na innej podstawie niż umowa sprzedaży a prawo nabycia nieruchomości przysługujące Skarbowi Państwa
• 5.2.4. Obowiązki z art. 2b UstRolU a nabycie nieruchomości przez spółki handlowe
• 5.3. Obrót udziałami i akcjami spółek kapitałowych
• 5.3.1. Uwagi ogólne
• 5.3.2. Zbywanie akcji i udziałów a prawo pierwokupu
• 5.3.3. Zbywanie akcji i udziałów a prawo nabycia
• 5.3.4. Podziały i łączenie spółek
• 5.4. Prawo nabycia przez KOWR nieruchomości spółki akcyjnej zanim jej akcje zostaną dopuszczone do obrotu zorganizowanego
• 5.5. Podsumowanie

Rozdział 4. Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa

• 1. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w świetle GospNierRolU
• 2. Zasady określone w rozdziałach 6 lub 8 GospNierRolU
• 3. Pierwszeństwo nabycia nieruchomości rolnej (art. 29 ust. 1 GospNierRolU)
• 4. Szczególne postanowienia umowy sprzedaży nieruchomości rolnej z ZWRSP
• 5. Sprzedaż przez KOWR nieruchomości najemcom
• 6. Inne czynności prawne niż umowa sprzedaży
• 7. Przegląd orzecznictwa
• 7.1. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w świetle GospNierRolU
• 7.2. Zasady określone w rozdziałach 6 lub 8 GospNierRolU
• 7.3. Pierwszeństwo nabycia nieruchomości rolnej (art. 29 ust. 1 GospNierRolU)
• 7.4. Sprzedaż przez KOWR nieruchomości najemcom

Rozdział 5. Opodatkowanie obrotu nieruchomościami rolnymi

• 1. Podatek od towarów i usług
• 1.1. Zagadnienia wstępne
• 1.2. Dostawa gruntów rolnych
• 1.3. Przegląd orzecznictwa i stanowisk KIS
• 2. Podatek dochodowy od osób fizycznych
• 2.1. Zagadnienia wstępne
• 2.2. Definicja gospodarstwa rolnego
• 2.3. Przesłanki opodatkowania
• 2.4. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego
• 2.5. Przegląd orzecznictwa
• 3. Podatek od czynności cywilnoprawnych i podatek od spadków i darowizn
• 3.1. Podatek od czynności cywilnoprawnych
• 3.2. Podatek od spadków i darowizn
• 3.3. Pojęcie gospodarstwa rolnego
• 3.4. Powierzchnia gospodarstwa rolnego
• 3.5. Utworzenie lub powiększenie gospodarstwa rolnego
• 3.6. Prowadzenie gospodarstwa rolnego
• 3.7. Utrata zwolnienia w przypadku zbycia gruntów
• 3.8. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego
• 3.9. Pomoc de minimis
• 3.10. Przegląd orzecznictwa

Część II. Wzory aktów notarialnych

• 1. Darowizna gospodarstwa rolnego na osobę najbliższą, w zamian za uzyskanie świadczeń rentowych z KRUS
• 2. Umowa o dożywocie gospodarstwa rolnego na rzecz osoby obcej
• 3. Umowa zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego pomiędzy osobami obcymi
• 4. Umowa warunkowej sprzedaży z pierwokupem dzierżawcy, a następnie KOWR
• 5. Umowa sprzedaży wyłączona spod działania UstRolU na podstawie art. 11 pkt 1 WstrzSprzNierRolU
• 6. Umowa sprzedaży wyłączona spod działania UstRolU na podstawie art. 11 pkt 2 WstrzSprzNierRolU oraz art. 1a pkt 1 lit. b UstRolU
• 7. Sprzedaż gospodarstwa rolnego na rzecz rolnika
• 8. Umowa warunkowej sprzedaży Lasów Państwowych – zbieg pierwokupu KOWR i Skarbu Państwa
• 9. Darowizna udziału w działce leśnej z prawem nabycia
• 10. Dział spadku z prawem nabycia przez KOWR
• 11. Dział spadku niepodlegający UstRolU
• 12. Umowa zamiany nieruchomości rolnej na nieruchomość leśną z prawem nabycia na rzecz KOWR i Lasów Państwowych

Indeks rzeczowy