Innowacje demokratyczne to proces włączania obywateli w sprawy publiczne za pomocą nowych demokratycznych narzędzi i eksperymentalnych procesów. Innowacje te mają na celu zwiększenie bezpośredniego uczestnictwa obywateli w podejmowaniu decyzji publicznych, przesuwając granice tradycyjnych metod współrządzenia oraz testując nowe sposoby współtworzenia i rozwoju polityk publicznych, uczestnictwa zwykłych ludzi i wdrażania nieprzypadkowych rozwiązań.
Do upowszechnienia innowacyjnych instrumentów uczestnictwa przyczyniły się organizacje międzynarodowe takie jak OECD, Rada Europy czy UE. Wskazują one na nowatorski charakter i otwartość na zmiany, jednocześnie promując profesjonalizację i instytucjonalizację tych procesów. Przykładem innowacji demokratycznej jest budżet obywatelski, który – choć w Polsce jest już dobrze znanym narzędziem – wciąż może być usprawniany i wykorzystywany na zróżnicowaną skalę, na przykład w wersji mikro w szkołach. Katalog tych mechanizmów nie jest zamknięty. Wręcz przeciwnie, stale pojawiają się nowe rozwiązania. Nawet mocno utrwalone już w polskiej przestrzeni lokalnej konsultacje społeczne mogą być innowacyjne i na bieżąco wzbogacane o świeże pomysły i modyfikacje. Dynamika zmian i rozwój nowych form zaangażowania obywateli sprawiają, że narzędzia partycypacyjne podlegają ciągłej ewolucji, zmieniają się, przekształcają i rozwijają, by możliwie najlepiej pasować do szybko zmieniających się kontekstów społecznych i politycznych.
Prezentowana publikacja jest zbiorem rozważań 14 autorek i autorów, pochodzących z różnych części Polski, z których niektórzy pracują na uczelniach wyższych, a inni w organizacjach społecznych. Jedni są na początku swojej kariery zawodowej, a inni mają za sobą wiele lat pracy badawczej i społecznej. Taki dobór składu autorskiego był zamierzony. Tym co łączy autorów jest pasja i wiara w innowacje demokratyczne. Choć poszczególne rozdziały nie układają się w spiralny ciąg, to mocno korespondują ze sobą, uzupełniają się i tworzą rzeczywistą całość.