Opis książki
Kompleksowe omówienie wadliwości umów kredytów denominowanych i indeksowanych do CHF.
Publikacja dotyczy jednego z najczęściej występujących praktyce sądów polskich zagadnień prawnych. Zawiera analizę pomocną w rozwiązaniu problemów dotyczących kredytów frankowych, tak istotnych z uwagi na ich znaczenie gospodarcze, powszechne występowanie i doniosłość ekonomiczną.
Autor dokonuje analizy wadliwości umów zawierających klauzule abuzywne, możliwych sankcji wobec tych postanowień tych umów, zakresu mechanizmu sankcyjnego i związania umową w perspektywie granic swobody umów, a także problematyki ewentualnego upadku umowy oraz jego konsekwencji w płaszczyźnie rozliczeń stron. Analiza obejmuje specyfikę kształtowania się sankcji w następstwie orzeczeń TSUE w świetle Dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5.4.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz orzecznictwo SN i sądów powszechnych na tle odpowiednich przepisów prawa.
Kompleksowo opracowano następujące zagadnienia:
- wprowadzenie – z uwzględnieniem terminologii, istoty umowy kredytu bankowego, celu i kształtu Dyrektywy 93/13 w perspektywie wadliwości klauzul waloryzacyjnych, indeksacyjnych, denominacyjnych, kursowych, spreadu walutowego, ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;
- problematykę proounijnej wykładni prawa w toku spraw dotyczących umów kredytu – reguły wykładni, specyfika wykładni prounijnej, metody wykładni stosowane przez TSUE, specyfika wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej prawa UE; problematyka wykładni umów – w kontekście wadliwości umów i jej wpływu na konsekwencje prawne umowy i stosunek kredytu, wykładnia umowy kredytowej;
- rodzaje wadliwości czynności prawnych – czynności bezskuteczne, wadliwe, wzruszalne i nieważne oraz specyficzna opcjonalna częściowa bezskuteczność w umowach konsumenckich,
- koncepcja nieważności umowy kredytu w następstwie przekroczenia granic swobody umów – granice swobody umów, przedmiot sprzeczności i rozmaite jej postacie; mechanizm sankcyjny z art. 58 w zw. z 3531 KC a zastrzeżenie abuzywnych klauzul; obowiązki informacyjne po stronie banku i koncepcja ewentualnej nieważności umowy kredytu frankowego, koncepcja umowy frankowej jako instrumentu finansowego, wyzysk, błąd, problematyka nieważności lub bezskuteczności umowy kredytu frankowego z uwagi na nieodwracalne wyeliminowanie kluczowych postanowień tej umowy;
- przesłanki bezskuteczności klauzul abuzywnych na podstawie art. 3851 § 1 KC - brak indywidualnych uzgodnień, status konsumenta, sprzeczność z dobrymi obyczajami, rażące naruszenie interesów, przesłanka negatywna kontroli, główny przedmiot umowy, jednoznaczność wzorca, opcjonalny charakter bezskuteczności;
- sankcja bezskuteczności na podstawie art. 3851 KC – zakresowy zasięg mechanizmu sankcyjnego; zakres przedmiotowy klauzuli; minimalna treść umowy – minimalna treść umowy a essentialia negotii, minimalna treść umowy a klauzule indeksacyjne, bezskuteczność na podstawie art. 3851 KC a nieważność częściowa na podstawie art. 58 § 3 KC, doktryna „blue pencil" i dotyczące jej orzecznictwo polskie;
- możliwość zastąpienia abuzywnego postanowienia przepisem dyspozytywnym – dopuszczalność obiektywizacji następstw umowy po ubezskutecznieniu klauzuli abuzywnej, ciągły charakter zobowiązania, koncepcja „odfrankowienia kredytu" po upadku klauzuli indeksacyjnej (kredyt złotowy oparty na stawce LIBOR), orzecznictwo zmierzające w kierunku nieważności, charakter prawny sankcji w przypadku upadku umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, zakres obowiązku informacyjnego po stronie sądu oraz doniosłość oświadczenia konsumenta w świetle uchw. SN(7) z 7.5.2021 r.;
- konsekwencje bezskuteczności (nieważności) po odmowie potwierdzenia negotium claudicans – potencjalna sankcja ubezskutecznienia umowy, ogólne uwagi dotyczące zwrotu świadczeń na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, kondykcyjne roszczenia kredytobiorcy i możliwość waloryzacji, kondykcyjne roszczenia banku, specyfika ciągłej konstrukcji umowy kredytu a mechanizm rozliczeń wzbogacenia związanego z „korzystaniem z kapitału", roszczenie o wynagrodzenie o korzystanie z kapitału a cel dyrektywy, wysokość roszczenia, potencjalne metody kalkulacji; prawo zatrzymania na tle orzecznictwa w sprawie kredytów frankowych;
- trwałość mechanizmu sankcyjnego oraz dawność i zagadnienia procesowe – powództwo o ustalenie, interes prawny w procesie o ustalenie, znaczenie prawne żądania powoda, indywidualna kontrola abuzywności postanowień umownych a pozostałości abstrakcyjnej, przedawnienie roszczeń.
Książka jest adresowana przede wszystkim do prawników zajmujących się problemami kredytów frankowych, zwłaszcza do sędziów, adwokatów oraz radców prawnych.
Publikacja kontynuuje cykl monografii Autora na temat wadliwości czynności prawnych: Nieważność czynności prawnej (2006, 2008, 2012, 2017), Wzruszalność czynności prawnej (2010, 2019) i Bezskuteczność czynności prawnej (2013, 2017).
Spis treści
Wykaz skrótów
Bibliografia
Rozdział I. Wprowadzenie
- § 1. Uwagi wstępne
- § 2. Ustalenia terminologiczne
- § 3. Umowa kredytu bankowego
- § 4. Cel i kształt Dyrektywy 93/13/EWG
- § 5. Umowa kredytu a prounijna wykładnia prawa
- I. Reguły wykładni
- II. Specyfika wykładni prounijnej
- III. Metody wykładni stosowane przez TSUE
- IV. Specyfika wykładni językowej prawa unijnego
- V. Wykładnia systemowa prawa UE
- VI. Wykładnia funkcjonalna prawa UE
- VII. Wykładnia zgodna
- § 6. Normatywny przedmiot analizy
- I. Klauzule waloryzacyjne i ich wadliwości
- II. Klauzula indeksacyjna, denominacyjna, kursowa, spread walutowy
- III. Klauzula ubezpieczenia niskiego wkładu własnego
Rozdział II. Rodzaje wadliwości czynności prawnych i umów. Problemy wykładni
- § 1. Wadliwość umów
- § 2. Konotacje terminu „umowa" i „czynność prawna"
- § 3. Konsekwencje prawne umowy
- § 4. Znaczenie terminu „oświadczenie woli"
- § 5. Wykładnia umowy kredytowej
- § 6. Rodzaje wadliwości czynności prawnych
- § 7. Czynności bezskuteczne, wadliwe, wzruszalne i nieważne
- § 8. Schemat czynności wadliwych
Rozdział III. Koncepcja nieważności umowy kredytu
- § 1. Konstrukcja prawna nieważności z powodu przekroczenia granic swobody umów
- I. Granice swobody umów
- II. Przedmiot sprzeczności
- § 2. Koncepcja nieważności kredytu w następstwie przekroczenia granic swobody umów
- § 3. Koncepcja mechanizmu sankcyjnego z art. 58 w zw. z 3531 KC z uwagi na niedopuszczalność zastrzeżenia wadliwych klauzul indeksacyjnych w umowie kredytu
- I. Uwagi ogólne
- II. Koncepcja zbiegu nieważności i innej postaci wadliwości. Subsydiarny charakter bezskuteczności
- III. Koncepcja nieważności umowy kredytu frankowego w świetle art. 58 w zw. z 3531 KC z powodu abuzywności klauzul umownych
- IV. Koncepcja nieważności umowy kredytu frankowego z uwagi na niepoinformowanie o ryzyku kursowym
- § 4. Koncepcja kwalifikacji umowy frankowej jako instrumentu finansowego
- § 5. Koncepcja kwalifikacji umowy frankowej w ramach wyzysku
- § 6. Koncepcja kwalifikacji umowy frankowej w ramach błędu
- § 7. Koncepcja ewentualnej nieważności umowy kredytu frankowego z uwagi na nieodwracalne wyeliminowanie kluczowych postanowień tej umowy
Rozdział IV. Przesłanki bezskuteczności klauzul abuzywnych na podstawie art. 3851 § 1 KC
- § 1. Uwagi ogólne
- § 2. Brak indywidualnych uzgodnień
- § 3. Status konsumenta
- I. Uwagi ogólne
- II. Konsument – osoba fizyczna
- III. Konsument – osoba dokonująca czynności prawnej
- IV. Przedsiębiorca – adresat oświadczenia woli
- V. Związek przedmiotu z działalnością gospodarczą lub zawodową
- § 4. Sprzeczność z dobrymi obyczajami
- § 5. Rażące naruszenie interesów
- § 6. Przesłanka negatywna – główne świadczenie stron
- § 7. Główny przedmiot umowy
- § 8. Jednoznaczność wzorca
- § 9. Opcjonalny charakter bezskuteczności
Rozdział V. Bezskuteczność przewidziana w art. 3851 KC
- § 1. Zakresowy zasięg mechanizmu sankcji bezskuteczności
- § 2. Zakres przedmiotowy klauzuli; minimalna treść umowy
- I. Minimalna treść umowy a essentialia negotii
- II. Minimalna treść umowy a klauzule indeksacyjne. Bezskuteczność całkowita czy nieważność jako następstwo wyeliminowania postanowień należących do minimalnej treści umowy?
- § 3. Bezskuteczność na podstawie art. 3851 KC a nieważność częściowa na podstawie art. 58 § 3 KC
- § 4. Możliwość eliminacji jedynie części klauzuli. Doktryna „Blue pencil"
- § 5. Możliwość zastąpienia abuzywnego postanowienia przepisem dyspozytywnym
- I. Dopuszczalność mechanizmu
- II. Mechanizm obiektywizacji następstw umowy po ubezskutecznieniu klauzuli abuzywnej
- § 6. Ramy czasowe; ciągły charakter zobowiązania
- § 7. Koncepcja „odfrankowienia kredytu" po upadku klauzuli indeksacyjnej. Kredyt złotowy oparty na stawce LIBOR
- § 8. Koncepcja bezskuteczności całkowitej umowy po usunięciu postanowień należących do minimalnej treści umowy?
- I. Orzecznictwo zmierzające w kierunku nieważności
- II. Charakter prawny sankcji w przypadku upadku umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej w świetle uchw. SN(7) z 7.5.2021 r., III CZP 6/21
- III. Zakres obowiązku informacyjnego po stronie sądu w świetle uchw. SN(7) z 7.5.2021 r., III CZP 6/21
- IV. Oświadczenie konsumenta w świetle uchw. SN(7) z 7.5.2021 r., III CZP 6/21
Rozdział VI. Konsekwencje bezskuteczności (nieważności) po odmowie potwierdzenia negotium claudicans
- § 1. Uwagi ogólne
- § 2. Potencjalna sankcja unieważnienia umowy
- § 3. Upadek umowy. Ogólne uwagi dotyczące zwrotu świadczeń w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu
- I. Konsument – osoba fizyczna
- II. Rozliczenie spełnionych na podstawie umowy kredytu świadczeń pieniężnych
- III. Kondykcyjne roszczenia kredytobiorcy. Możliwość waloryzacji
- IV. Roszczenia banku
- § 4. Specyfika ciągłej konstrukcji umowy kredytu a mechanizm rozliczeń wzbogacenia związanego z korzystaniem z kapitału
- I. Uwagi ogólne
- II. Rozliczenia w przypadku upadku umowy o charakterze ciągłym
- § 5. Mechanizm rozliczenia „korzystania z kapitału" w razie upadku umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej na tle przepisów prawa polskiego
- I. Uwagi ogólne
- II. Postanowienie SN z 29.7.2021 r., I CSKP 146/21
- III. Roszczenie o wynagrodzenie o korzystanie z kapitału a cel dyrektywy 93/13/EWG
- IV. Wysokość roszczenia o wynagrodzenie o korzystanie z kapitału
- V. Potencjalne metody kalkulacji
- 1. Zaoszczędzony koszt rynkowego kredytu
- 2. Nieadekwatność rozliczenia opartego na nabytej nieruchomości lub jej wartości
- § 6. Prawo zatrzymania
- I. Ogólne uwagi dotyczące warunków zastosowania prawa zatrzymania w KC
- II. Prawo zatrzymania na tle orzecznictwa w sprawie kredytów frankowych
Rozdział VII. Trwałość mechanizmu sankcyjnego. Dawność i zagadnienia procesowe
- § 1. Powództwo o ustalenie
- § 2. Interes prawny w procesie o ustalenie
- § 3. Znaczenie prawne żądania powoda
- § 4. Prawomocne wyroki SOKiK a indywidualna kontrola abuzywności postanowień umownych
- § 5. Przedawnienie
Rozdział VIII. Zakończenie
Indeks rzeczowy
Pliki do pobrania
Szczegóły
- Seria: Instytucje Prawa Prywatnego
- Rok wydania: 2022
- Oprawa: Twarda
- Liczba stron: 448
- Wymiary: 135x220 mm
- Waga: 660 g
- ISBN: 978-83-8291-282-1
- EAN: 9788382912821
- Kod serwisu: 00942500