Pomoc naukowa przy pisaniu apelacji cywilnej dla aplikantów, ale również – a może przede wszystkim – jako pozycja przydatna w pracy zawodowej adwokata czy radcy prawnego.
Z jednej strony ma pozwolić na zrozumienie zasad konstrukcji apelacji i przeprowadzić, krok po kroku, przez wszystkie etapy jej konstruowania, z drugiej strony ma dać gotowe rozwiązania najbardziej typowych problemów pojawiających się w praktyce. Liczne przykłady ilustrują praktyczne zastosowanie przekazywanych informacji i reguł.
Cytowane orzecznictwo i poglądy doktryny przywoływane są jedynie dla zaoferowania korzystającym z publikacji gotowych odwołań do autorytetów prawnych, wprost do wykorzystania w tworzonych apelacjach.
Apelacja w postępowaniu cywilnym - ujęcie praktyczne jest spojrzeniem na apelację cywilną z perspektywy adwokata czy radcy prawnego, nie zaś sędziego. Konsekwencją takiego podejścia jest:
praktyczne zagłębienie się we wszystkie aspekty związane z konstrukcją apelacji cywilnej,
odejście od przedstawienia konstrukcji apelacji w formie teoretycznego wywodu – w to miejsce prezentowane są przejrzyste porady i wskazówki, zilustrowane obficie przykładami, dla których teoria i orzecznictwo są jedynie podbudową,
pochylenie się nad apelacją pisaną w postępowaniu nieprocesowym,
prezentacja rozwiązań, w szczególności w zakresie konstrukcji zarzutów, możliwych wprost do zastosowania w apelacjach w najbardziej typowych stanach faktycznych ,
przełamanie zasady, że tam, gdzie zaczyna się problem, kończy się komentarz.
Spis treści
Przedmowa
Wykaz skrótów
I. Wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia
1. Znaczenie
2. Wymogi formalne
3. Termin na złożenie wniosku
4. Opłata od wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem
4.1. Wysokość opłaty
4.2. Sposób uiszczenia opłaty
II. Rodzaje orzeczeń zaskarżanych apelacją
III. Niedopuszczalność apelacji z uwagi na brak substratu zaskarżenia
1. Apelacja od nieistniejącego orzeczenia
2. Nieistniejące orzeczenie wobec braku rozstrzygnięcia o całości zgłoszonych roszczeń
2.1. Dostępne kroki prawne po stronie powoda sanowania sytuacji, gdy sąd nie orzeknie o całości zgłoszonych roszczeń
2.2. Przypadki dopuszczalności zaskarżenia apelacją orzeczenia pomimo braku w sentencji rozstrzygnięcia o oddaleniu roszczeń
2.2.1. Postępowanie nieprocesowe
2.2.2. Sprawy pracownicze
2.2.3. Sprawy o rozwód
2.3. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
3. Orzeczenie nieogłoszone lub niepodpisane
IV. Termin do wniesienia apelacji
1. Termin podstawowy
2. Termin wydłużony
3. Skutki uchybienia terminowi do wniesienia apelacji
4. Możliwość uzupełnienia apelacji po upływie terminu do jej wniesienia
5. Wniesienie apelacji przed doręczeniem orzeczenia wraz z pisemnym uzasadnieniem
V. Sąd, do którego wnoszona jest apelacja
VI. Opłata od apelacji
1. Wysokość opłaty
2. Zarachowanie na poczet opłaty od apelacji opłaty wnoszonej przy wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia orzeczenia
3. Sąd właściwy do otrzymania opłaty
4. Sposób uiszczenia opłaty sądowej
5. Zwolnienie od kosztów sądowych
6. Termin do uiszczenia wymaganej opłaty sądowej od apelacji
7. Skutki niewniesienia wymaganej opłaty sądowej od apelacji
8. Opłacenie apelacji w nieprawidłowej wysokości
8.1. Uiszczenie opłaty wyższej niż należna
8.2. Uiszczenie opłaty niższej niż należna
VII. Model apelacji pełnej
1. Pojęcie apelacji pełnej
2. Znaczenie praktyczne
VIII. Gravamen
1. Pojęcie gravamenu
2. Skutki braku gravamenu
3. Gravamen w postępowaniu nieprocesowym
4. Wyjątki, gdy gravamen wynika jedynie z uzasadnienia orzeczenia, a nie z jego sentencji
IX. Wymogi formalne apelacji
1. Wymogi formalne apelacji tożsame dla każdego pisma procesowego
2. Wymogi właściwe wyłącznie dla apelacji
3. Skutki niezachowania wymogów formalnych
X. Zakres zaskarżenia
1. Znaczenie zakresu zaskarżenia
2. Zakres zaskarżenia a granice apelacji
3. Zaskarżanie rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania
4. Zakres zaskarżenia a integralność orzeczeń
4.1. Integralność postanowienia w sprawach działowych
4.2. Integralność wyroku rozwodowego
5. Wymagana precyzja w oznaczaniu zakresu zaskarżenia
XI. Zaskarżenie rozstrzygnięcia sądu I instancji o kosztach procesu
1. Wymóg zaskarżania orzeczenia I instancji
2. Przypadki kiedy orzeczenie nie będzie podlegać zaskarżeniu w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu
3. Najczęstsze błędy sądu w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu i związane z tym zarzuty
4. Wniosek o koszty procesu za II instancję
4.1. Wniosek o koszty procesu przy zmianie orzeczenia
4.2. Wniosek o koszty procesu przy uchyleniu orzeczenia
5. Koszty procesu w postępowaniu nieprocesowym
5.1. Zasada ogólna
5.2. Wyjątki od zasady – art. 520 § 2 i 3 KPC
5.3. Koszty procesu w postępowaniu działowym
XII. Wartość przedmiotu zaskarżenia
1. Reguły ogólne
1.1. Zasada kumulacji roszczeń
1.2. Obowiązek podawania w.p.z. w każdej sprawie o prawa majątkowe
1.3. Obowiązek zaokrąglania w.p.z. w górę do pełnego złotego przy roszczeniach innych niż oznaczona kwota pieniężna
1.4. Ustalanie wartości przedmiotu sporu na bazie wartości przedmiotu sporu niezmiennej w toku procesu
1.5. Zasada nieprzekraczania przez wartość przedmiotu zaskarżenia wartości przedmiotu sporu
1.6. Obowiązek wyjaśnienia jak wyliczona została wartość przedmiotu zaskarżenia
2. Wartość przedmiotu zaskarżenia przy wyroku wstępnym, częściowym, łącznym i wydanym w ramach powództwa wzajemnego
3. Zasady wliczania odsetek do wartości przedmiotu zaskarżenia
3.1. Nieskapitalizowane odsetki (odsetki akcesoryjne) jako niewliczane do wartości przedmiotu zaskarżenia
3.2. Skapitalizowane odsetki jako wliczane do wartości przedmiotu zaskarżenia
4. Rozłożenie/nierozłożenie świadczenia na raty
5. Wartość przedmiotu zaskarżenia przy żądaniach ewentualnych, alternatywnych, zawierających upoważnienie przemienne (facultas alternativa)
5.1. Żądania ewentualne
5.2. Żądania alternatywne
5.3. Żądania z upoważnieniem przemiennym (facultas alternativa)
6. Wartość przedmiotu zaskarżenia w postępowaniu działowym
XIII. Wnioski apelacyjne
1. Znaczenie
2. Konieczność określenia we wnioskach apelacyjnych zakresu żądanej zmiany lub uchylenia orzeczenia
3. Konieczność skorelowania wniosków apelacyjnych z zakresem zaskarżenia
4. Kierunek wniosków apelacyjnych
4.1. Brak związania sądu kierunkiem wniosków apelacyjnych
4.2. Wybór kierunku wniosków apelacyjnych
4.3. Wniosek o zmianę
4.4. Wniosek o uchylenie
5. Precyzja w formułowaniu wniosków apelacyjnych
5.1. Formułowanie wniosku o zmianę orzeczenia
5.2. Formułowanie wniosku o uchylenie orzeczenia
6. Wnioski ewentualne i alternatywne
7. Sposób formułowania wniosków przy apelacji wnoszonej od wyroku zapadłego w wyniku rozpoznania sprzeciwu od wyroku zaocznego
8. Sposób formułowania wniosków przy apelacji wnoszonej od wyroku zapadłego w wyniku rozpoznania zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
9. Inne wnioski stawiane w apelacji
10. Modyfikacja powództwa w apelacji
11. Rozszerzenie powództwa w apelacji
XIV. Nowe fakty i dowody powoływane w apelacji
XV. Znaczenie art. 380 KPC
XVI. Zarzuty apelacyjne
1. Kolejność i ranga zarzutów
2. Zasady ogólne konstruowania zarzutów apelacyjnych
2.1. Podział zarzutów na naruszenia prawa procesowego i materialnego
2.2. Możliwe sposoby naruszenia przez sąd przepisów prawa materialnego
2.3. Schemat konstrukcji zarzutu
2.3.1. Konstrukcja zarzutu naruszenia prawa materialnego
2.3.2. Konstrukcja zarzutu naruszenia prawa procesowego
2.4.3. Skutki wystąpienia błędu skutkowego naruszenia prawa materialnego dla konstrukcji apelacji – dopuszczalność postawienia zarzutów naruszenia prawa materialnego, gdy kwestionowane są ustalenia faktyczne
2.4.4. Zarzuty kaskadowe
2.5. Zakaz łączenia zarzutów naruszenia prawa materialnego i prawa procesowego w jednym zarzucie
2.6. Zarzuty ewentualne
2.7. Zarzuty jako polemika z ustaleniami i wywodami sądu
3. Zarzuty związane z gromadzeniem i oceną materiału dowodowego
3.1. Zarzuty stawiane przy pominięciu dowodu (nierozpoznaniu wniosku dowodowego)
3.2. Zarzuty stawiane przy pominięciu dowodu (oddaleniu wniosku dowodowego)
3.3. Zarzuty stawiane przy pominięciu przeprowadzonego dowodu na etapie ustalenia stanu faktycznego sprawy
3.4. Zarzuty stawiane przy wadliwej ocenie przeprowadzonych dowodów
3.5. Zarzuty stawiane w związku z niedowodowymi sposobami ustalania faktów
3.5.1. Fakty powszechnie znane (tzw. fakty notoryjne)
3.5.2. Fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna i fakty znane sądowi z urzędu
3.5.3. Fakty przyznane
3.5.4. Domniemanie faktyczne, w tym dowód prima facie
3.6. Zarzuty stawiane przy błędnym ustaleniu stanu faktycznego sprawy
3.7. Pozostałe zarzuty naruszenia prawa procesowego
4. Najczęstsze błędy w formułowaniu zarzutów
4.1. Rozróżnienie pomiędzy zarzutem obrazy art. 6 KC a naruszeniem art. 233 § 1 KPC
4.2. Rozróżnienie pomiędzy art. 20512 KPC a art. 233 § 1 KPC
4.3. Błędy popełniane przy formułowaniu zarzutu naruszenia art. 232 KPC
4.4. Błąd w postaci zarzutu naruszenia wyłącznie art. 227 KPC
2.1. Niedopuszczalność drogi sądowej (art. 379 pkt 1 KPC)
2.2. Brak zdolności sądowej lub procesowej strony, brak organu powołanego do reprezentowania strony lub przedstawiciela ustawowego (art. 379 pkt 2 KPC)
2.3. Nienależycie umocowany pełnomocnik strony (art. 379 pkt 2 KPC)
2.4. Zawisłość sporu lub res iudicata (art. 379 pkt 3 KPC)
2.5. Skład sądu orzekającego sprzeczny z przepisami prawa albo udział w rozpoznaniu sprawy sędziego wyłączonego z mocy ustawy (art. 379 pkt 4 KPC)
2.6. Pozbawienie strony możności obrony jej praw (art. 379 pkt 5 KPC)
2.7. Orzeczenie przez sąd rejonowy w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu (art. 379 pkt 6 KPC)
XVIII. Nierozpoznanie istoty sprawy
1. Definicja
2. Kierunek wniosków apelacyjnych przy zarzucie nierozpoznania istoty sprawy
3. Najczęstsze przypadki nierozpoznania istoty sprawy i związane z tym zarzuty
XIX. Apelacja przy odpowiedzialności in solidum
1. Definicja odpowiedzialności in solidum
2. Zarzuty związane z niezastosowaniem przez sąd instytucji in solidum
3. Wnioski apelacyjne o zmianę wyroku przy żądaniu in solidum
4. Koszty procesu przy odpowiedzialności in solidum
XX. Zaskarżenie orzeczenia w przedmiocie rozłożenia zasądzanego świadczenia na raty (lub odmowę rozłożenia na raty)
1. Podstawy prawne rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty
2. Zakres zaskarżenia gdy zaskarżane jest rozstrzygnięcie w przedmiocie rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia
3. Wartość przedmiotu zaskarżenia gdy zaskarżane jest rozstrzygnięcie w przedmiocie rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia
4. Zarzuty stawiane rozstrzygnięciu w przedmiocie rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia
4.1. Zarzuty związane z naruszeniem art. 212 § 3 KC
4.2. Zarzuty związane z naruszeniem art. 320 KPC
5. Wnioski apelacyjne o zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie rozłożenia zasądzanego świadczenia na raty
XXI. Żądania niedopuszczalne na etapie apelacji
XXII. Apelacja wnoszona przez pełnomocnika
1. Prawidłowość umocowania pełnomocnika
2. Zagadnienie ważności pełnomocnictwa udzielonego w imieniu małoletniego po osiągnięciu pełnoletności przez małoletniego
3. Apelacja wniesiona przez aplikanta adwokackiego lub radcowskiego
4. Skutki wniesienia apelacji przez wadliwie umocowanego pełnomocnika
XXIII. Aspekty techniczne wnoszenia apelacji
XXIV. Etapy pracy nad apelacją wnoszoną w sprawie, w której pełnomocnik wcześniej nie występował
XXV. Apelacja od wyroku wydanego w trybie art. 1911 KPC
XXVI. Apelacja w postępowaniu uproszczonym
XXVII. Apelacja w postępowaniu nieprocesowym – odmienności w stosunku do procesu
1. Przedmiot zaskarżenia w postępowaniu nieprocesowym
2. Podstawa prawna apelacji w postępowaniu nieprocesowym
3. Zaskarżenie apelacją postanowienia, pomimo braku w sentencji orzeczenia o oddaleniu roszczeń
4. Legitymacja do wniesienia apelacji w postępowaniu nieprocesowym
5. Gravamen w postępowaniu nieprocesowym
6. Zakres zaskarżenia postanowień działowych
7. Wartość przedmiotu zaskarżenia w postępowaniach działowych
8. Odmienne reguły wnioskowania o koszty postępowania i zaskarżania rozstrzygnięć o kosztach
9. Najczęstsze błędy sądu w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania nieprocesowego i związane z tym zarzuty
10. Odrębności na tle stosowania art. 379 pkt 2 KPC w postępowaniu nieprocesowym
11. Zarzuty związane z nieprzeprowadzeniem przez sąd dowodu z urzędu
XXVIII. Uzasadnienie apelacji
1. Elementy, które powinny znaleźć się w uzasadnieniu apelacji
2. Najczęstsze błędy popełniane przy sporządzaniu uzasadnienia apelacji
Absolwentka WPiA UW, w 1999 r. ukończyła aplikację adwokacką w Izbie Adwokackiej w Warszawie i od tego momentu nieprzerwanie wykonuje zawód adwokata, w tym od 2005 r. w indywidualnej kancelarii pod firmą „A. Czepkowska-Rutkowska Kancelaria Adwokacka". Specjalizuje się w szeroko pojętym prawie...