Odnawialne źródła energii. Rynek mocy. Inwestycje w zakresie elektrowni wiatrowych. Promowanie energii z wysokosprawnej kogeneracji oraz w morskich farmach wiatrowych. Tom II. Komentarz

Kompleksowe omówienie katalogu ustaw dotyczących prawa energetycznego.

Tom II obejmuje następujące akty prawne:

• ustawę z 20.2.2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1378 ze zm.);
• ustawę z 8.12.2017 r. o rynku mocy (Dz.U. z 2021 r. poz. 1854 ze zm.);
• ustawę z 20.5.2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 724);
• ustawę z 14.12.2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 553);
• ustawę z 17.12.2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1050).

W komentarzu znajdziemy szczegółową i wnikliwą analizę treści ustaw, z wykorzystaniem bogatego dorobku judykatury, najnowszych poglądów doktryny, a także innych krajowych aktów prawnych związanych z tym zagadnieniem oraz z uwzględnieniem rozwiązań prawa unijnego w tym zakresie.

Komentarz przedstawia następujące zagadnienia:

• zasady, warunki wykonywania działalności oraz mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego, biopłynów;
• zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii;
• zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych;
• warunki i tryb wydawania certyfikatów instalatorom instalacji odnawialnego źródła energii oraz akredytowania organizatorów szkoleń;
• zasady współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz wspólnych projektów inwestycyjnych;
• organizacja rynku mocy oraz zasady świadczenia usługi pozostawania w gotowości do dostarczania mocy elektrycznej do systemu elektroenergetycznego i dostarczania tej mocy do systemu w okresach zagrożenia;
• warunki i tryb lokalizacji i budowy elektrowni wiatrowych oraz warunki lokalizacji elektrowni wiatrowych w sąsiedztwie istniejącej albo planowanej zabudowy mieszkaniowej;
• zasady udzielania wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostkach kogeneracji oraz wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji;
• zasady i warunki udzielania wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych;
• zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych;
• zasady rozporządzania zespołem urządzeń służących do wyprowadzenia mocy oraz morską farmą wiatrową;
• wymagania w zakresie budowy, eksploatacji i likwidacji morskich farm wiatrowych.

Komentarz zawiera najnowsze zmiany legislacyjne zawarte m.in. w:

• ustawie z 20.5.2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1093 ze zm.), która w ustawie o odnawialnych źródłach energii zmieniła istniejące definicje odpowiednio do zmian w Prawie energetycznym; wprowadziła możliwość pobierania energii elektrycznej z sieci przez magazyn energii elektrycznej stanowiący część instalacji odnawialnego źródła energii lub hybrydowej instalacji odnawialnego źródła energii bez utraty praw do certyfikatów i uprawnień wynikających z innych systemów wsparcia; wprowadziła obowiązki opomiarowania źródeł OZE i uzależnienie praw do certyfikatów i uprawnień wynikających z innych systemów wsparcia od prawidłowego opomiarowania magazynu energii elektrycznej; w ustawie o rynku mocy i w ustawie o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji wprowadziła zmiany dostosowujące do tych wprowadzonych tą ustawą w Prawie energetycznym;
• ustawie z 17.9.2021 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1873), która dotyczy ograniczenia obowiązków dla podmiotów chcących wytwarzać energię w małych instalacjach, w tym m.in. zmiany definicji małej instalacji; podniesienia górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej lub mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu dla instalacji odnawialnego źródła energii; przeniesienia „z urzędu" przedsiębiorców posiadających koncesję, a których instalacje spełniają warunki określone dla małej instalacji, do rejestru wytwórców energii w małej instalacji;
• ustawie z 8.6.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1383), wprowadzającej ułatwienia dla wytwórców biogazu, w tym m.in.: rozszerzenie ustawowego katalogu obiektywnych przesłanek, których wystąpienie zwalniałoby z obowiązku nałożenia na inwestora kary za niedostarczenie 85% wolumenu energii wykazanego w zwycięskiej ofercie aukcyjnej; zawieszenie obowiązku określonego procentowego udziału biomasy rolniczej w bilansie biomasy spalanej na cele energetyczne, który związany jest z wykorzystywaniem biomasy rolniczej pochodzącej z kierunku Europy Wschodniej;
• ustawie z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2376 ze zm.), która miała na celu stworzenie warunków do szerszej partycypacji społeczeństwa poprzez modyfikację funkcjonującego systemu wsparcia prosumpcji, w tym m.in. przez wprowadzenie nowych definicji, m.in.: prosumenta zbiorowego energii odnawialnej i prosumenta wirtualnego energii odnawialnej, a także doprecyzowanie szeregu regulacji, wobec których zidentyfikowane zostały wątpliwości interpretacyjne lub które są wdrażane w różny sposób przez uczestników rynku;
• ustawie z 9.6.2022 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1260), wprowadzającej zmianę, na mocy której wydłuża się do 16.7.2024 r. upływ terminu na rozpoczęcie wprowadzania energii z OZE do sieci, przy zachowaniu którego pozostają w mocy dotychczasowe umowy o przyłączenie do sieci dla określonych w art. 184d kategorii instalacji OZE, a także zmianę stanowiącą, że powyższy apsekt zaawansowania realizacji projektu z zakresu OZE powinien zostać potwierdzony na etapie składania wniosku do przedsiębiorstwa energetycznego poprzez dołączenie oryginału lub poświadczonej kopii decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, albo oryginału lub poświadczonej kopii pozwolenia na budowę wydanych dla instalacji odnawialnego źródła energii;
• ustawie z 27.1.2022 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 467), wprowadzającej m.in. zmianę stanowiącą, że osoba, która zawarła w terminie do 31.3.2022 r. umowę na zakup, montaż lub dofinansowanie tej mikroinstalacji z jednostką samorządu terytorialnego lub innym uprawnionym podmiotem, który realizuje projekt dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego, a także złożyła prawidłowo wniosek o przyłączenie mikroinstalacji w terminie do 31.12.2023 r., będzie mogła dokonywać rozliczenia wytworzonej i pobranej energii elektrycznej na dotychczasowych zasadach, tj. w systemie opustu;
• ustawie z 23.7.2021 r. o zmianie ustawy o rynku mocy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1505), mającej na celu zapewnienie zgodności przepisów ustawy z tzw. rozporządzeniem rynkowym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943). Nowelizacja m.in. zamknęła możliwość udziału w aukcjach rynku mocy jednostkom wytwórczym nie spełniającym limitu emisji CO2 w wysokości 550 g/kWh wytworzonej energii elektrycznej; zmieniła sposób kalkulacji oraz poboru stawki mocowej; zrewidowała sposób wyznaczania maksymalnych wolumenów obowiązków mocowych jednostkom zagranicznym; zmieniła zasady monitoringu realizacji inwestycji dla jednostek mających wieloletnie umowy na rynku mocy; wprowadziła możliwość obrotu wtórnego obowiązkiem mocowym; rozszerzyła regulamin rynku mocy o tryb korekty mocy osiągalnej, tryb zmiany paliwa w przypadku nowych jednostek rynku mocy wytwórczych, procedurę weryfikacji spełnienia limitu emisji ex-post;
• ustawie z 29.9.2022 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2022 r. poz. 2370), wprowadzającej zmiany dotyczące zniesienia tzw. obliga giełdowe, tj. obowiązku sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej na zinstytucjonalizowanym rynku, w tym wypadku na giełdzie towarowej, oraz zaostrzenia odpowiedzialności w zakresie manipulacji na rynku energii elektrycznej.
• ustawie z 15.12.2022 r. o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu (Dz.U. z 2022 r. poz. 2687), wprowadzającej zmiany w ustawie o OZE, zakładające wydłużenie terminu na rozpoczęcie sprzedaży energii w systemach FIT/FIP oraz aukcyjnym, a także zmiany dotyczące morskiej energetyki wiatrowej, polegające na doprecyzowaniu przepisów, uspójnieniu terminologicznym, poprawieniu błędnych odesłań, a także dotyczące wprowadzenia przepisu przejściowego określającego sposób postępowania z wydanymi pozwoleniami na wznoszenie i wykorzystywanie morskich farm wiatrowych oraz pozwoleniami i uzgodnieniami dotyczącymi kabli wyprowadzających moc z morskich farm wiatrowych w związku z innymi projektowanymi zmianami.

Komentarz uwzględnia również najnowsze zmiany wynikające z ustawy z 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 553), która liberalizuje ustawę wiatrakową w celu umożliwienia rozbudowy lądowej energetyki wiatrowej.

Nowa regulacja zakłada m.in., że:

• wiatraki będą mogły powstawać w odległości nie mniejszej niż 700 metrów od budynków mieszkalnych, pod warunkiem spełnienia szeregu obowiązków wobec gminy i mieszkańców;
• podstawą dla określania odległości minimalnej - pomiędzy 10-krotnością maksymalnej wysokości turbiny (reguła 10H), a 700 m dla budynków mieszkalnych - będą m.in. wyniki przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) wykonywanej w ramach Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego;
• znosi się zakaz budowy budynków mieszkalnych w pobliżu istniejących turbin wiatrowych;
• inwestor zaoferuje co najmniej 10 proc. mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej mieszkańcom gminy, którzy korzystaliby z energii elektrycznej;
• wprowadzone zostają minimalne odległości turbin wiatrowych od linii przesyłowych energii elektrycznej;
• utrzymuje się zakaz budowy wiatraków w odległości mniejszej niż 10H od form ochrony przyrody - parków narodowych i krajobrazowych, rezerwatów, obszarów Natura 2000.

Publikacja skierowana jest zarówno do przedstawicieli zawodów prawniczych: sędziów oraz adwokatów i radców prawnych, którzy zajmują się obsługą prawną spółek z sektora energetycznego, jak również do przedsiębiorstw energetycznych oraz odbiorców paliw i energii oraz pracowników organów administracji odpowiedzialnych za reglamentację rynku energetycznego. Komentarz będzie cenną pozycją nie tylko dla praktyków prawa konkurencji, ale również dla wszystkich zainteresowanych tematem także w wymiarze teoretycznym, np. jako pomoc dydaktyczna dla aplikantów i pracowników naukowych.