Monitor Prawniczy Nr 10/2023

Specjalistyczny miesięcznik omawiający kluczowe zagadnienia prawnicze.

W numerze 10/2023 „Monitora Prawniczego" polecamy:

• Michał J. Wrona, Bartosz J. Lewandowski „Kto daje i odbiera - czy indywidualnemu przedsiębiorcy dalej przysługują prawa konsumenta?". Celem artykułu jest omówienie dotychczasowej praktyki modyfikowania (wyłączania lub ograniczania) rękojmi za wady rzeczy sprzedanej w umowach z osobą fizyczną zawierającą umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (tzw. quasi-przedsiębiorcą lub indywidualnym przedsiębiorcą) i analiza, czy w związku ze zmianami w Kodeksie cywilnym i ustawie o prawach konsumenta obowiązującymi od 1.1.2023 r. w dalszym ciągu jest możliwe stosowanie tej praktyki.
• dr hab. Beata Janiszewska „Ograniczenie korzystania z praw pacjenta w dobie epidemii - cz. I". W pierwszej części dwuczęściowego opracowania poświęconego problematyce ograniczenia korzystania z praw pacjenta w dobie epidemii omówione zostały zagadnienia przyczyn wprowadzenia instytucji praw pacjenta do systemu prawa polskiego, istoty tych praw oraz środków ich ochrony. Analizie poddano także art. 5 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, który stanowi podstawę prawną zastosowania ograniczenia korzystania z praw pacjenta w razie wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów albo na możliwości organizacyjne podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. W wyniku wykładni tego przepisu sformułowano kilkanaście wniosków co do zakresu dopuszczalnych ograniczeń korzystania z praw pacjenta.
• prof. dr hab. Jan Błeszyński „Znaczenie projektowanego art. 861 oraz art. 18 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych". Projekt nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje m.in. wzmocnienie prawa do wynagrodzenia artystów wykonawców utworów muzycznych i słowno-muzycznych za rozpowszechnianie artystycznych wykonań online. Prawo do wynagrodzenia, ujęte w projekcie symetrycznie do artystycznych wykonań utworów rozpowszechnianych w utworach audiowizualnych, przewiduje prawo tych artystów do tych wynagrodzeń jako niezbywalne, niepodlegające zrzeczeniu się lub egzekucji i dochodzone na rzecz wszystkich wykonań przez właściwą OZZ. Nie ogranicza rozporządzania przez nabywcę autorskich prawami majątkowymi do artystycznego wykonania. Ma na celu zapewnienie artyście słusznego i proporcjonalnego wynagrodzenia za rozpowszechnianie online artystycznych wykonań do wpływów osiąganych z korzystania zeń oraz charakteru i zakresu tego korzystania. Odrębnym zagadnieniem jest brak symetrii projektowanego ujęcia wynagrodzenia za artystyczne wykonania z ujęciem w ustawie prawa do wynagrodzenia należnego autorom. Nawet jeżeli, w odróżnieniu od uchylania się przed płaceniem OZZ wynagrodzeń za rozpowszechnianie online artystycznych wykonań, w praktyce umownej respektowane są zadowalająco prawa autorów do wynagrodzenia za wykorzystanie online ich utworów słownych, muzycznych i słowno-muzycznych dochodzonych za pośrednictwem właściwych OZZ, symetryczne zagwarantowanie ustawowe tego prawa także artystom wykonawcom zapewniałoby im to prawo, nadając mu cechy pewności i stabilności.
• Maciej Zielepucha „Zdalna rozprawa w postępowaniu przed trybunałem arbitrażowym - czy jej przeprowadzenie pomimo sprzeciwu jednej ze stron może stanowić podstawę uchylenia wyroku sądu polubownego?". Pandemia sprawiła, że rozprawy w postępowaniach arbitrażowych coraz częściej odbywają się w formie online. W pracy autor analizuje, czy przeprowadzenie rozprawy w formie online przed sądem polubownym pomimo sprzeciwu jednej ze stron może stanowić podstawę uchylenia wyroku tego sądu. Omawia przesłanki z art. 1206 KPC, które mogłyby stanowić podstawę uchylenia wyroku w sytuacji, gdy na skutek przeprowadzenia rozprawy w formie wideokonferencji naruszona zostałaby zasada równości stron. W tym celu odwołuje się do poglądów doktryny, orzecznictwa i doświadczeń zagranicznych.
• dr hab. Marcin Dziurda, dr Maciej Giaro „Postępowanie kasacyjne jako nowa sprawa". W praktyce SN budzi wątpliwości, czy skarga kasacyjna powinna zawierać wszystkie elementy pierwszego pisma w sprawie, w szczególności wskazanie adresów stron oraz numeru PESEL powoda. Więcej argumentów przemawia za odpowiedzią przeczącą, ponieważ przepisy nakazują stosować do skargi kasacyjnej przepisy o pismach procesowych w ogólności, a nie o pierwszym piśmie w sprawie (art. 126 § 2 KPC). Wydaje się przy tym, że nietrafne (a przynajmniej nieaktualne) jest przyjęte w uchwale SN z 5.6.2008 r., III CZP 142/07, założenie, że skarga kasacyjna wszczyna, „w znaczeniu technicznoprocesowym", nową sprawę.
• dr hab. Beata Janiszewska, Jakub Turczyn „Zagadnienia przesyłowe - powrót do dyskusji - cz. I". Artykuł stanowi pierwszą z dwóch części opracowania dotyczącego unormowania relacji między właścicielami nieruchomości i przedsiębiorcami przesyłowymi w związku z umiejscowieniem oraz obsługą urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC. W tekście omówiono, w ujęciu historycznym, zmiany instytucji prawnych mających na celu regulację wskazanych stosunków prawnych oraz przedstawiono proces kształtowania się dominującego współcześnie stanowiska, zgodnie z którym przed 3.8.2008 r. możliwe było nabycie w drodze zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.
• Magdalena Deneka „Odpowiedzialność współwłaścicieli lokalu w częściach ułamkowych za zobowiązania z tytułu wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej". W artykule podjęta została próba oceny poglądu, który sformułował SN w uchwale z 20.10.2022 r. (III CZP 111/22). Zgodnie z tym poglądem współwłaściciele lokalu w częściach ułamkowych ponoszą odrębną (niezależną od siebie) odpowiedzialność wobec wspólnoty mieszkaniowej za zobowiązania z tytułu wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, które nie znajdują pokrycia w pożytkach i innych przychodach, w stosunku do wielkości ich udziałów w nieruchomości wspólnej, obliczonych w sposób określony w art. 3 ust. 3a ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali. Poczynione na tle przepisów art. 1a, 3 ust. 3a i art. 12 ust. 2 WłLokU ustalenia wskazały, że przytoczone stanowisko SN zasługuje na aprobatę. W rozważaniach zawartych w artykule zostały także przedstawione uwagi dotyczące rozwiązania przyjętego w art. 1a WłLokU, w którym ustawodawca wyłączył zastosowanie do współwłaściciela lokalu w częściach ułamkowych art. 16 WłLokU regulującego przymusową sprzedaż lokalu na żądanie wspólnoty mieszkaniowej.
• Kamil Dolniak „Uzależnienie zapłaty całości należnego wykonawcy wynagrodzenia od warunku w rozumieniu art. 89 KC oraz uzależnienie wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia od dodatkowych świadczeń ubocznych w umowie o roboty budowlane – glosa". Glosa do wyroku SN z 2.6.2021 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt II CSKP 7/21, dotyczy analizy skuteczności postanowień umowy o roboty budowlane, które uzależniają zapłatę całości wynagrodzenia wykonawcy od spełnienia przez niego warunku w rozumieniu art. 89 KC. Dodatkowo niniejszą glosą objęta jest analiza postanowień, które uzależniają wymagalność wynagrodzenia wykonawcy od spełnienia dodatkowych zastrzeżonych świadczeń ubocznych związanych z działaniem lub zaniechaniem osób trzecich lub podmiotów, którymi się wykonawca posługuje, a także związanych z działaniem lub zaniechaniem samych wykonawców. Autor rozwinął w glosie także kwestie skuteczności postanowień warunkujących wypłatę wynagrodzenia wykonawcy od spisania protokołu końcowego odbioru. Glosa w przeważającej mierze jest aprobująca, jednak autor poddaje w wątpliwość celowość ograniczenia glosowanego orzeczenia jedynie do „całości wynagrodzenia".

W Monitorze Prawniczym znajdziesz:

• Wnikliwe opracowania analizujące najistotniejsze zmiany w prawie.
• Fachowe opinie i analizy zagadnień problemowych.
• Przegląd najistotniejszego, nowego orzecznictwa.
• Aktualności z sal sądowych.
• Obszerne dodatki tematyczne.
• Odpowiedzi na pytania kierowane do redakcji.