Monitor Prawniczy Nr 12/2023

Specjalistyczny miesięcznik omawiający kluczowe zagadnienia prawnicze.

W numerze 12/2023 „Monitora Prawniczego" polecamy:

• dr Joanna Szachta, dr Łukasz Zamojski „Doręczenia w postępowaniu egzekucyjnym – zagadnienia wybrane". W postępowaniu egzekucyjnym ważkim zagadnieniem jest prawidłowość dokonywania doręczeń przez sądowy organ egzekucyjny. Przepisy przewidują kilka form dokonywania doręczeń przez komorników sądowych. W ustawie sprecyzowano okoliczności mające wpływ na sposób doręczenia. Z uwagi na dążenie do elektronizacji postępowań sądowych rozważono czy dopuszczalne są elektroniczne doręczenia korespondencji oraz wskazano katalog takich przypadków.
• dr Krzysztof Schulz „Problematyka zmian w oświadczeniach o poddaniu egzekucji w związku z ustawą antylichwiarską". Artykuł opisuje problematykę zmian do przepisów regulujących składanie oświadczeń o poddaniu egzekucji przez dłużników w odrębnych aktach notarialnych. Zmiany zostały wprowadzane tzw. ustawą antylichwiarską i powodują wiele problemów interpretacyjnych. Autor dokonuje analizy tych zmian przez pryzmat celu, jaki miały osiągnąć w założeniu ustawodawcy. Zostaje również opisany wpływ zmian na praktykę związaną ze składaniem oświadczeń o poddaniu egzekucji. W konkluzjach autor wskazuje, czy wprowadzone zmiany w istocie przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa pożyczkobiorców na rynku pożyczkowym.
• dr Dariusz Chrapoński „Kurator ustanowiony dla osoby prawnej w procesie cywilnym. Uwagi na tle art. 69 KPC i art. 42 KC". Osoba prawna nieposiadająca organu lub posiadająca braki w organie uniemożlwiające jej reprezentowanie może być reprezentowana w procesie przez kuratora procesowego ustanowionego na wniosek strony przeciwnej (art. 69 § 1 KPC). Taki kurator jest umocowany do dokonywania w jej umieniu wszystkich czynności procesowych. Również osoba prawna może być w takim przypadku reprezentowana w procesie przez kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 § 1 KC. Będzie to dopuszczalne jednak tylko wtedy, gdy uprawnienie do reprezentowania osoby prawnej wynika z treści postanowienia sądu. Artykuł 69 § 4 KPC zakłada obligatoryjność wstąpienia kuratora z art. 42 § 1 KC do procesu w miejsce odwołanego kuratora procesowego, którą to decyzję podejmuje sąd po otrzymaniu zawiadomienia o jego ustanowieniu. Będzie to miało miejsce jedynie wtedy, gdy kuratorowi z art. 42 § 1 KC sąd nadał adekwatne do danego procesu umocowania procesowe. W innych przypadkach zastosowanie art. 69 § 4 KPC wymaga uprzedniego rozszerzenia uprawnień kuratora o umocowanie go do reprezentowania osoby prawnej w danym procesie.
• dr Łukasz Węgrzynowski „Dyrektywa 93/13 w najnowszym orzecznictwie TSUE (skutki, wyłączenie ochrony, przedawnienie)". Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja bardzo często wykorzystywana obecnie praktyce orzeczniczej. Wydaje się konstrukcją wysoce efektywną na co wpływ ma otwarty i elastyczny charakter przesłanek ustalenia czy postanowienie umowne jest niedozwolone czy złożony mechanizm sankcyjny związany z klauzulami abuzywnymi. Jednak trudnym do przecenienia jest tu również czynnik instytucjonalny, a więc okoliczność, że kształt niedozwolonych postanowień umownych jest w istotnym stopniu formowany w orzecznictwie TSUE. Stąd też w publikacji przedstawiono najnowsze orzecznictwo TSUE dotyczące dyrektywy 93/13, jako cezurę czasową przyjmując wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.10.2019 r. (C-260/18). Publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej przedstawiono zagadnienia wstępne, zakres zastosowania dyrektywy 93/13 oraz przesłanki stwierdzenia niedozwolonego charakteru postanowienia umownego. Natomiast w drugiej przedstawiono skutki niedozwolonego charakteru postanowień umownych (brak związania niedozwolonym postanowieniem umownym i ewentualna nieważność umowy, skutek restytucyjny, zakaz zmiany albo uzupełnienia niedozwolonego postanowienia umownego, skutki procesowe), przesłanki wyłączenia ochrony wynikającej z dyrektywy 93/13 oraz przedawnienie roszczeń z dyrektywy 93/13.
• dr hab. Marcin Dziurda „Dochodzenie roszczeń z gwarancji bankowej (ubezpieczeniowej)". W wyroku SN z 2.3.2023 r., II CSKP 905/22, stwierdzono, że celem udzielenia gwarancji jest co do zasady zabezpieczenie wierzytelności, przy czym strony mogą ukształtować umowę gwarancji w taki sposób, by powstałe na jej podstawie zobowiązanie było samodzielne (nieakcesoryjne) względem stosunku podstawowego (zabezpieczanego) istniejącego między zleceniodawcą gwarancji oraz jej beneficjentem. Stosowanie przewidzianej w art. 5 KC konstrukcji nadużycia prawa do żądania wypłaty gwarancji powinno mieć charakter wyjątkowy, ograniczający się do przypadków wykorzystania uprawnień beneficjenta w sposób ewidentnie sprzeczny z celem gwarancji, na przykład w celu uzyskania nienależnych korzyści, albo gdy gwarancja wykorzystana jest w wyniku zmowy zainteresowanych.
• Jakub Turczyn, dr hab. Beata Janiszewska „Zagadnienia przesyłowe - powrót do dyskusji - cz. II". Artykuł stanowi drugą część opracowania dotyczącego ukształtowania stosunków między właścicielami nieruchomości i przedsiębiorcami przesyłowymi w związku z umiejscowieniem na gruncie oraz obsługą urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC. W tekście zaprezentowano koncepcję, że legalizacja posadowienia urządzeń przesyłowych na cudzych (nienależących do przedsiębiorcy przesyłowego) nieruchomościach mogła nastąpić w następstwie wyrażenia tzw. zgody administracyjnej, unormowanej wprost w art. 75 ust. 1 ustawy z 29.4.1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz art. 124 ust. 1 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, a pośrednio także w art. 35 ust. 1 w zw. z art. 6 ustawy z 12.3.1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. W artykule postawiono tezę, zgodnie z którą wyrażenie takiej zgody prowadziło w efekcie do trwałego ograniczenia wykonywania prawa własności przez właściciela i przedstawiono argumenty przemawiające za zajęciem tego stanowiska.
• Szymon Burnus „Uzależnienie zapłaty całości należnego wykonawcy wynagrodzenia od warunku w rozumieniu art. 89 KC oraz uzależnienie wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia od dodatkowych świadczeń ubocznych w umowie o roboty budowlane – glosa". Komentowane orzeczenie dotyczy kwestii dopuszczalności uzależnienia zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane od warunku w rozumieniu art. 89 KC oraz przesłanki umownej. Autor odnosząc się do wyroku SN z 2.6.2021 r. o sygnaturze akt II CSKP 7/21, dokonał również analizy możliwości uzależnienia rozmiaru wynagrodzenia od warunku, a także skuteczności zastrzegania w umowach o roboty budowlane obowiązku przedkładania dowodów zapłaty wynagrodzenia dalszym podwykonawcom oraz obowiązku przedstawienia protokołu odbioru obiektu. Glosa jest w przeważającej części aprobująca, przy czym za błędny uznano sposób rozróżnienia postanowień umownych na warunki lub przesłanki, dokonany przez SN.
• dr Paweł Mielniczek, Piotr Liwszic „Czy 1,2 mld euro kary dla Meta (Facebooka) w wyniku wiążącej decyzji EROD jest uzasadnione – glosa". Glosowana decyzja Europejskiej Rady Ochrony Danych dotyczyła przekazywania danych osobowych poza Europejski Obszar Gospodarczy i zobowiązała irlandzki organ nadzorczy do nałożenia na Meta IE, prowadzącą Facebook, rekordowej kary 1,2 mld euro. Potrzeba glosy wynika z następujących pojawiających się pytań. Na czym polegały naruszenia RODO przez Meta IE? Jakie były skutki naruszeń dla użytkowników portalu Facebook? Czy kara była zasadna i współmierna? Czy Meta IE mogła przewidzieć, że jej praktyki nie są zgodne z RODO? Czy zobowiązanie krajowego organu nadzorczego przez organ Unii Europejskiej do nałożenia kary jest zasadne? Czy w wyniku glosowanej decyzji administratorzy mają większą jasność odnośnie do wymogów przekazywania danych poza Europejski Obszar Gospodarczy?

W Monitorze Prawniczym znajdziesz:

• Wnikliwe opracowania analizujące najistotniejsze zmiany w prawie.
• Fachowe opinie i analizy zagadnień problemowych.
• Przegląd najistotniejszego, nowego orzecznictwa.
• Aktualności z sal sądowych.
• Obszerne dodatki tematyczne.
• Odpowiedzi na pytania kierowane do redakcji.