Menu
Obecnie toczą się prace nad wdrożeniem do Kodeksu pracy oraz innych ustaw postanowień dwóch dyrektyw, tj. dyrektywy 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE oraz dyrektywy 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej. Zmiany dotyczą m.in. rozszerzenia uprawnień rodzicielskich i opiekuńczych, umów o pracę na okres próbny i na czas określony, zakresu informacji o dodatkowych warunkach zatrudnienia, dodatkowego zatrudnienia, przerw w pracy.
| urlop rodzicielski | podwyższenie łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców do 41 tygodni oraz do 43 tygodni (w przypadku urodzenia bliźniaków), przy jednoczesnym zagwarantowaniu każdemu z rodziców nieprzenoszalnej części tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni |
| nowy urlop opiekuńczy | wprowadzenie nowego urlopu – opiekuńczego – w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych; urlop (bezpłatny) przysługiwałby w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym |
| nowe zwolnienie od pracy | nowe zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika; wymiar 2 dni (albo 16 godzin) w roku kalendarzowym, prawo do 50% wynagrodzenia (liczonego jak wynagrodzenie urlopowe) |
| umowa o pracę na okres próbny | wprowadzenie nowych okresów wypowiedzenia umów o pracę na okres próbny i możliwości ich modyfikacji przez strony umowy |
| dodatkowe zatrudnienie | wprowadzenie dla pracodawcy zakazu zabraniania pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą |
| zgoda rodzica na pracę w godzinach nadliczbowych, w nocy, itp. | wydłużenie z 4. do 8. roku życia dziecka, do ukończenia którego pracodawca nie może polecać pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy tylko za jego zgodą |
| forma wniosku o korzystanie z uprawnieniń rodzicielskich | wprowadzenie możliwości składania wniosków przez pracowników wnioskujących o uprawnienia rodzicielskie, o których mowa w dziale VIII KP („Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem”), a także o urlop opiekuńczy w postaci papierowej lub elektronicznej |
| wprowadzenie możliwości składania wniosków przez pracowników wnioskujących o uprawnienia rodzicielskie, o których mowa w dziale VIII KP („Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem”), a także o urlop opiekuńczy w postaci papierowej lub elektronicznej | wprowadzenie dla pracodawcy obowiązku wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie, obowiązku konsultacji związkowej tej przyczyny oraz wprowadzenie możliwości ubiegania się o przywrócenie do pracy, jeżeli wypowiedzenie naruszyło przepisy albo było nieuzasadnione |
| nowe płatne przerwy w pracy | wprowadzenie dwóch dodatkowych (płatnych) 15-minutowych przerw w pracy; pierwsza gdyby dobowy wymiar czasu pracy był dłuższy niż 9 godzin, a druga – gdyby był dłuższy niż 16 godzin |
Podstawa prawna
Na początku sierpnia do konsultacji społecznych trafił projekt rozporządzenia mający na celu podwyższenie wysokości diety z tytułu podróży służbowej. Byłaby to druga podwyżka diety w ciągu kilku miesięcy. Od 28.7.2022 r. wysokość diety została podwyższona do 38 zł, zgodnie z projektem, od stycznia 2023 r. wynosiłaby już 45 zł. Jest to związane przede wszystkim z prognozowanym wzrostem inflacji w kolejnych miesiącach. Rozporządzenie przewiduje również zmiany w dietach z tytułu podróży za granice.
W rozporządzeniu MPiPS z 29.1.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej resort odpowiedzialny za pracę planuje wprowadzić następujące zmiany: po pierwsze dieta w czasie podróży krajowej jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia i wynosi 45 zł za dobę podróży, a po drugie załącznik do rozporządzenia w którym są określone wysokości diet z tytułu podróży za graniczne otrzyma nowe brzmienie.
W związku z wysoką inflacją, resort rodziny zdecydował się na kontynuowanie podwyżki wysokości diety z tytułu podróży służbowej od 1.1.2023 r. o 7 zł, czyli z 38 zł do 45 zł. To oznacza, że poza samą dietą wzrosną również świadczenia z nią powiązane. Ryczałt na pokrycie kosztów dojazdu środkami komunikacji miejscowej wyniesie 9 zł (obecnie jest to 7,60 zł), a ryczałt za nocleg, stanowiący 150% diety – 67,50 zł (obecnie jest to 57 zł). Natomiast zwrot udokumentowanych kosztów noclegu będzie następował w wysokości stwierdzonej rachunkiem, jednak nie większej za jedną dobę hotelową niż dwudziestokrotność stawki diety, tj. do 900 zł (obecnie jest to 760 zł).
Ważne!
Zgodnie z projektem rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w części dotyczącej zmian dotyczących podróży zagranicznych, natomiast podwyżka diety krajowej do 45 zł będzie obowiązywała od 1.1.2023 r. Rozporządzenie jest obecnie w konsultacjach społecznych.
Projekt rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 775 § 2 Kodeksu pracy. Zgodnie z wymienionym przepisem minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju – walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.
Obecne kwoty limitów za nocleg oraz diet przysługujące pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju obowiązują od 1.3.2013 r. i wymagają skorygowania. Zgodnie z tym samym rozporządzeniem do lipca 2022 roku funkcjonowała wysokość diety w podróży krajowej, ale 28.7.2022 r. weszła w życie zmiana i dieta wzrosła do 38 zł za każdy dzień. Co ważne treści określone przedmiotowym rozporządzeniem mają szerokie i dość powszechne zastosowanie. Dotyczą one zwrotu należności za podróże służbowe nie tylko pracowników sfery budżetowej (państwowej i samorządowej), ale i żołnierzy, funkcjonariuszy oraz pracowników zatrudnionych u innych pracodawców.
Pracodawcy spoza sfery budżetowej mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami w drodze postanowień układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę. Obowiązujące u danego pracodawcy regulacje mogą przewidywać inne warunki zwrotu należności za podróże służbowe, niż wynikające z przepisów mających zastosowanie do wypłacania należności za podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, z tym jednak, że nie mogą one ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza jego granicami w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika sfery budżetowej. Tylko wtedy, kiedy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa nie zawiera postanowień, o których mowa wyżej, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej według przepisów rozporządzenia.
Podstawa prawna
W Sejmie procedowany jest obecnie projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Projekt ten zmienia także przepisy Kodeksu pracy w zakresie urlopów ojcowskich, urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego i rodzicielskich dla rodziców adopcyjnych.
Projektowane zmiany dotyczące urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (zwanego dalej urlopem adopcyjnym) oraz urlopu rodzicielskiego mają na celu umożliwienie rodzicom adopcyjnym sprawowania opieki także nad starszym dzieckiem (dziećmi) niż w obecnie obowiązującym stanie prawnym. Jak wynika z uzasadnienia do tego projektu budowanie więzi w przypadku dzieci starszych jest nierzadko trudniejsze i wymaga od rodziców adopcyjnych więcej pracy, zaangażowania, a przede wszystkim czasu. Urlopy przysługujące na starsze (niż obecnie) dzieci mają umożliwić także takiemu dziecku przyjętemu na wychowanie zaaklimatyzowanie się w nowej rodzinie, a rodzicom adopcyjnym stworzyć możliwości sprawowania stałej opieki nad dzieckiem oraz umożliwić nawiązanie więzi rodzinnych, co ma kluczowe znaczenie w okresie pierwszych, trudnych zarówno dla rodziców, jak i dla dzieci, miesięcy, gdy dziecko pojawia się w rodzinie.
Zmiany w urlopie ojcowskim
Po zmianach pracownik-ojciec będzie miał prawo do urlopu ojcowskiego nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Wymiar urlopu (2 tygodnie) i okres na jego wykorzystanie (24 miesiące od uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie) pozostaną bez zmian.
W przepisach przejściowych przewiduje się, że pracownik-ojciec wychowujący dziecko, który przysposobił dziecko przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy i nie wykorzystał urlopu ojcowskiego (lub jego części) na obecnych zasadach, będzie miał prawo do urlopu ojcowskiego (lub niewykorzystanej części tego urlopu) na nowych zasadach. Prawo to będzie mu przysługiwało przez okres od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy do dnia upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
Zmiany w urlopie adopcyjnym
Projekt wydłuża wiek dziecka przyjętego na wychowanie, do którego pracownik będzie mógł korzystać z urlopu adopcyjnego – będzie to możliwe do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Natomiast nie przewiduje się żadnych zmian odnośnie do urlopu adopcyjnego przysługującego pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza – w przepisach pozostaje wiek dziecka 7. albo 10. rok życia jako granica, do której pracownik może korzystać z tego urlopu.
Zgodnie z projektem pracownik, który w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy będzie korzystał z urlopu adopcyjnego, udzielonego zgodnie z obecnymi przepisami, będzie miał prawo do korzystania z tego urlopu na nowych (projektowanych) zasadach.
Zmiany w urlopie rodzicielskim
Także w przypadku urlopu rodzicielskiego zgodnie z projektem będzie on przysługiwał w dotychczasowym wymiarze (tj. 32, 34 albo 29 tygodni), jednak wydłużony zostanie wiek dziecka przyjętego na wychowanie, do którego pracownik będzie mógł korzystać z tego urlopu – będzie to możliwe do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
Z przepisów przejściowych do projektowanej ustawy wynika, że pracownik, który w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego udzielonego zgodnie z obecnymi przepisami, będzie miał prawo do urlopu na nowych (projektowanych) zasadach.
Od kiedy zaczną obowiązywać zmiany
Proponuje się, aby w ww. zakresie ustawa weszła w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
Podstawa prawna
