Opis książki
Bezstronność sędziowska jest jedną z najważniejszych zasad kształtujących prawo do rzetelnego procesu – a co za tym idzie – nieodłącznym elementem demokratycznego państwa prawnego. Bez wątpienia szczególna procedura powoływania sędziów stanowi nieodłączny gwarant ich bezstronności.
Publikacja stanowi omówienie problematyki postępowania w sprawie wyłączenia sędziego wadliwie powołanego ze szczególnym uwzględnieniem aspektów jego bezstronności.
Pozycja uwzględnia aktualny stan prawny oraz wzbogacona jest o orzecznictwo TSUE, SN, ETPC oraz sądów powszechnych, co pozwoli Czytelnikowi lepiej zrozumieć tematykę.
W Monografii omówiono następujące zagadnienia:
- powinności w czasie kryzysu uznawalności orzeczeń sądów (m.in.: kryzys uznawalności, wehikuł sprawiedliwości tranzycyjnej oraz powinności);
- zarys modelowego ujęcia bezstronności sędziego w aspekcie instytucjonalnym;
- domniemanie braku bezstronności sędziego sądu powszechnego rozpoznającego sprawę karną ze względu na wadliwość procedury nominowania na urząd sędziego lub objęcia wyższego stanowiska służbowego (m.in.: prawo strony do sądu jako organu niezależnego i bezstronnego, ustrojowe i procesowe gwarancje prawa do sądu bezstronnego i niezależnego, bezstronność i niezależność sądu w wybranych aktach prawa międzynarodowego, pojęcie niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą w wybranym orzecznictwie TSUE i ETPCz);
- weryfikacja standardu niezależności i bezstronności sądu według uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.1.2020 r.;
- strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej i wynikająca z tego wadliwość procedury powołań na urząd sędziego a wymóg niezależności i bezstronności sądu oraz instytucja wyłączenia iudex suspectus w postępowaniu karnym – art. 41 KPK (m.in.: prawo do sądu a procedura powierzania votum sędziowskiego, strukturalne uzależnienie obecnej KRS od władzy politycznej jako przyczyna wadliwości postępowań w sprawie powołania na urząd sędziego z udziałem tego organu, prawo jednostki do niezależnego i niezawisłego sądu a udział w orzekaniu osoby powołanej na urząd sędziego w postępowaniach z udziałem obecnej KRS; udział w składzie sądu osoby powołanej na stanowisko sędziego w postępowaniu z udziałem obecnej KRS a instytucja wyłączenia iudex suspectus);
- instytucjonalne aspekty bezstronności sędziego – o proceduralnych podstawach i sposobach rozpoznawania wniosków dotyczących wyłączenia sędziego z uwagi na brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności [m.in.: znaczenie wadliwej procedury powołania na urząd sędziego w świetle aktualnego orzecznictwa, dwuaspektowa natura bezstronności, instytucja wyłączenia sędziego (iudex inhabilis i iudex suspectus) jako podstawa prewencyjnej kontroli zdatności sędziego do spełnienia minimalnego standardu bezstronności w danej sprawie, znaczenie i status wyroków TK w zakresie normatywnych podstaw weryfikacji zdatności sędziego do spełnienia wymogu bezstronności, brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności jako podstawa wniosku o wyłączenie sędziego w trybie art. 41 § 1 KPK z uwagi na domniemanie braku bezstronności, normatywne znaczenie regulacji zawartej w art. 26 § 2 i 3 SNU];
- przesłanki wyłączenia wadliwie powołanego sędziego a bezstronność i niezawisłość sędziowska;
- postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego sądu powszechnego orzekającego w sprawach karnych z uwagi na wadliwość powołania na urząd sędziego (m.in.: podstawy wyłączenia sędziego, organ orzekający o wyłączeniu sędziego, termin do złożenia wniosku o wyłączenie sędziego, tryb wyłączenia sędziego, postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego);
- nemo iudex in causa sua a realizacja prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronnego sędziego (m.in.: źródła i istota bezstronności sędziowskiej, wyłączenie sędziego orzekającego we własnej sprawie, zakres zastosowania przesłanki nemo iudex, bezstronność sędziego w ujęciu konstytucyjnym oraz konwencyjnym, a także w orzecznictwie SN, istota gwarancji nemo iudex, zakaz orzekania w sprawie „identycznej" jak sprawa sędziego);
- tryb uprzedniej weryfikacji w procesie karnym wątpliwości dotyczących niezawisłości sędziowskiej wynikających z wadliwości powołania sędziego;
- problematyka odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego z tytułu orzekania w przedmiocie wyłączenia sędziego powołanego z udziałem KRS.
Monografia adresowana w szczególności do sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, aplikantów. Przydatna okaże się również każdemu, dla kogo kwestie związane ze stanem praworządności w Polsce, funkcjonowaniem niezależnych sądów i orzekaniem przez bezstronnych sędziów są ważne.
Jest też wyrazem szacunku dla sędziów polskich wychowanych na idei niezależnych sądów i niezawisłych sędziów, gotowych bronić bezstronności orzekania jako fundamentu państwa prawa i wymiaru sprawiedliwości.
Spis treści
Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Przedmowa
Część I.
Rozdział 1. Powinności w czasie kryzysu uznawalności orzeczeń sądów
- § 1. Sprawy podstawowe
- § 2. Kryzys uznawalności
- § 3. Wehikuł sprawiedliwości tranzycyjnej
- § 4. Powinności
Rozdział 2. Zarys modelowego ujęcia bezstronności sędziego w aspekcie instytucjonalnym
Rozdział 3. Domniemanie braku bezstronności sędziego sądu powszechnego rozpoznającego sprawę karną ze względu na wadliwość procedury nominowania na urząd sędziego lub objęcia wyższego stanowiska służbowego
- § 1. Wstęp
- § 2. Prawo strony do sądu jako organu niezależnego i bezstronnego
- § 3. Ustrojowe i procesowe gwarancje prawa do sądu bezstronnego i niezależnego
- § 4. Bezstronność i niezależność sądu w wybranych aktach prawa międzynarodowego
- § 5. Pojęcie niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą w wybranym orzecznictwie TSUE i ETPC
- § 6. Domniemanie braku bezstronności sędziego sądu powszechnego rozpoznającego sprawę karną ze względu na wadliwość procedury powołania na urząd sędziego lub przeniesienia na wyższe stanowisko służbowe
Rozdział 4. Weryfikacji standardu niezależności i bezstronności sądu według uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.1.2020 r. – wybrane problemy
Rozdział 5. Strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej i wynikająca z tego wadliwość procedury powołań na urząd sędziego a wymóg niezależności i bezstronności sądu oraz instytucja wyłączenia iudex suspectus w postępowaniu karnym (art. 41 KPK). Uwagi wybrane
- § 1. Prawo jednostki do niezależnego i bezstronnego sądu
- § 2. Prawo do sądu a procedura powierzania votum sędziowskiego
- § 3. Strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej jako przyczyna wadliwości postępowań w sprawie powołania na urząd sędziego z udziałem tego organu
- § 4. Prawo jednostki do niezależnego i niezawisłego sądu a udział w orzekaniu osoby powołanej na urząd sędziego w postępowaniach z udziałem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa
- § 5. Wada orzeczenia spowodowana udziałem w jego wydaniu osoby powołanej na urząd sędziego w postępowaniach z udziałem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa a przepisy KPK
- § 6. Udział w składzie sądu osoby powołanej na stanowisko sędziego w postępowaniu z udziałem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa a instytucja wyłączenia iudex suspectus
Rozdział 6. Instytucjonalne aspekty bezstronności sędziego. O proceduralnych podstawach i sposobach rozpoznawania wniosków dotyczących wyłączenia sędziego z uwagi na brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności
- § 1. Uwagi wprowadzające
- § 2. Znaczenie wadliwej procedury powołania na urząd sędziego w świetle aktualnego orzecznictwa
- § 3. Dwuaspektowa natura bezstronności
- I. Aktualny stan analiz w zakresie relacji między proceduralnym wymogiem bezstronności sędziego a zasadą niezależności i niezawisłości
- II. Relacje między proceduralną zasadą bezstronności a zasadą niezależności i niezawisłości
- III. Dwa aspekty bezstronności
- § 4. Instytucja wyłączenia sędziego (iudex inhabilis i iudex suspectus) jako podstawa prewencyjnej kontroli zdatności sędziego do spełnienia minimalnego standardu bezstronności w danej sprawie
- § 5. Znaczenie i status wyroków Trybunału Konstytucyjnego w zakresie normatywnych podstaw weryfikacji zdatności sędziego do spełnienia wymogu bezstronności
- § 6. Brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności jako podstawa wniosku o wyłączenie sędziego w trybie art. 41 § 1 KPK z uwagi na domniemanie braku bezstronności
- § 7. Normatywne znaczenie regulacji zawartej w art. 26 § 2 i 3 SNU
Rozdział 7. Przesłanki wyłączenia wadliwie powołanego sędziego a bezstronność i niezawisłość sędziowska
Rozdział 8. Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego sądu powszechnego orzekającego w sprawach karnych z uwagi na wadliwość powołania na urząd sędziego
- § 1. Uwagi wstępne
- § 2. Podstawy wyłączenia sędziego
- § 3. Organ orzekający o wyłączeniu sędziego
- § 4. Termin do złożenia wniosku o wyłączenie sędziego
- § 5. Tryb wyłączenia sędziego
- § 6. Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego
Rozdział 9. Nemo iudex in causa sua a realizacja prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronnego sędziego
- § 1. Źródła i istota bezstronności sędziowskiej
- § 2. Wyłączenie sędziego orzekającego we własnej sprawie
- § 3. Zakres zastosowania przesłanki nemo iudex
- § 4. Bezstronność sędziego w ujęciu konstytucyjnym
- § 5. Bezstronność sędziego w ujęciu konwencyjnym
- § 6. Bezstronność sędziego w orzecznictwie SN
- § 7. Istota gwarancji nemo iudex
- § 8. Zakaz orzekania w sprawie „identycznej" jak sprawa sędziego
- § 9. Podsumowanie
Rozdział 10. Tryb uprzedniej weryfikacji w procesie karnym wątpliwości dotyczących niezawisłości sędziowskiej wynikających z wadliwości powołania sędziego
Rozdział 11. Problematyka odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego z tytułu orzekania w przedmiocie wyłączenia sędziego powołanego z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa
Część II. Wybór orzeczeń
- Wprowadzenie
- 1. Uchwała połączonych 3 Izb Sądu Najwyższego z 23.1.2020 r. (BSA I-4110-1/20)
- 2. Postanowienie SN z 16.9.2021 r. (I KZ 29/21)
- 3. Postanowienie SN z 29.9.2021 r. (V KZ 47/21)
- 4. Postanowienie SA w Gdańsku z 14.10.2021 r. (II AKa 154/21)
- 5. Uzasadnienie wyroku SO w Słupsku z 4.10.2021 r. (VI Ka 335/21)
- 6. Selekcja relewantnych orzeczeń
Indeks rzeczowy
Pliki do pobrania
Szczegóły
- Seria: Monografie Prawnicze
- Rok wydania: 2022
- Oprawa: Twarda
- Liczba stron: 384
- Wymiary: 145x205 mm
- Waga: 590 g
- ISBN: 978-83-8291-062-9
- EAN: 9788382910629
- Kod serwisu: 00935400